Dünya Sağlık Örgütü (WHO), yayımladığı yıllık küresel tüberküloz raporunda, bu hastalığın 2024 yılında da dünyanın en çok can alan bulaşıcı hastalığı olduğunu açıkladı. Rapora göre, tüberküloz nedeniyle geçen yıl 1,23 milyon kişi hayatını kaybetti. Bu rakam, 2023’e kıyasla yüzde 3’lük bir düşüşe işaret ediyor.
WHO verilerine göre, 2024’te dünya genelinde 10,7 milyon kişi tüberküloza yakalandı. Vakaların 5,8 milyonunu erkekler, 3,7 milyonunu kadınlar ve 1,2 milyonunu çocuklar oluşturdu. COVID-19 salgını sonrasında ilk kez düşüş eğilimi görüldüğünü belirten örgüt, pandemi sırasında aksayan sağlık hizmetlerinin tüberkülozla mücadeleyi olumsuz etkilediğini hatırlattı.
WHO Bulaşıcı Hastalıklar Departmanı Direktörü Dr. Tereza Kasaeva, “Salgın sonrası elde edilen kazanımlar kırılgan. Siyasi kararlılık, sürdürülebilir finansman ve küresel dayanışma ile bu kadim hastalığa son verebiliriz” ifadelerini kullandı.
Finansman Açığı Büyüyor
Rapora göre, tüberkülozun önlenmesi, teşhisi ve tedavisi için 2024’te yalnızca 5,9 milyar dolar harcandı. Oysa WHO, 2027’ye kadar bu alanda yıllık 22 milyar dolar harcanması gerektiğini belirtiyor.
Vakaların Üçte İkisi Sekiz Ülkede
Küresel tüberküloz vakalarının üçte ikisinin sekiz ülkede görüldüğü bildirildi. Bu ülkeler; Hindistan (yüzde 25), Endonezya (yüzde 10), Filipinler (yüzde 6,8), Çin (yüzde 6,5), Pakistan (yüzde 6,3), Nijerya (yüzde 4,8), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (yüzde 3,9) ve Bangladeş (yüzde 3,6) olarak sıralandı.
Hastalığın yayılmasında yetersiz beslenme, HIV enfeksiyonu, diyabet, sigara kullanımı ve alkol bağımlılığı gibi faktörler etkili oluyor. Tüberküloz, HIV hastalarında en fazla ölüme yol açan enfeksiyon olarak öne çıkarken, 2024’te HIV’le yaşayan 150 bin kişi bu hastalık nedeniyle hayatını kaybetti.
Tedaviye Erişim Artıyor
WHO, 2024 yılında 8,3 milyon kişinin tüberküloz tedavisine eriştiğini, bunun bugüne kadar kaydedilen en yüksek sayı olduğunu bildirdi. Tedavi başarı oranı yüzde 68’den yüzde 71’e yükseldi. Örgüt, 2000 yılından bu yana zamanında tedavi sayesinde 83 milyon kişinin yaşamının kurtarıldığını tahmin ediyor.
Aşı ve Yapay Zeka Çalışmaları Umut Veriyor
Tüberkülozla mücadelede teknoloji ve bilimsel ilerlemelerin önemine dikkat çeken WHO, dünya genelinde 63 yeni tanı testinin geliştirme aşamasında olduğunu duyurdu. Ayrıca 29 ilaç klinik deneylerde, 18 aşı adayı ise insanlar üzerinde test ediliyor; bunlardan altısı Faz 3 aşamasında bulunuyor.
AIDS, Tüberküloz ve Sıtmayla Mücadele Küresel Fonu Direktörü Peter Sands, “Daha kısa ve etkili tedaviler, gelişmiş önleme stratejileri ve yapay zeka destekli hızlı teşhis yöntemleri özellikle kaynakları sınırlı bölgelerde mücadeleyi dönüştürüyor” dedi.
Bir asırdan uzun süredir çocuklara uygulanan BCG aşısı dışında erişkinler için yeni bir tüberküloz aşısının hâlâ bulunmaması, uzmanlara göre küresel mücadelenin önündeki en büyük eksikliklerden biri olarak öne çıkıyor.
