Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Türkiye çalışma hayatının önemli sorunlarından biri olan ve çalışanların sosyal haklarının gasp edilmesine yol açan "elden maaş ödeme" uygulamasına karşı geniş çaplı bir mücadele başlattı. İşverenlerin SGK prim yükünü azaltmak amacıyla çalışanlarının gerçek ücretlerini düşük göstererek prim yatırması ve aradaki farkı elden ödemesi, kurumun yeni denetim dalgasıyla mercek altına alındı.

Çalışma hayatı ve sosyal güvenlik uzmanı Özgür Erdursun, Dünya gazetesindeki köşe yazısında, SGK'nın özellikle uzun yıllardır aynı personelini asgari ücretle gösteren işletmeleri radarına aldığını bildirdi. Erdursun, tekstil, gıda, hizmet, inşaat ve perakende gibi emek yoğun sektörlerin öncelikli denetim alanları olduğunu belirtti. Denetimlerin temel amacının, kayıt dışı ücretleri tespit ederek gerçek işçilik oranlarını ve Türkiye'deki gerçek asgari ücretli oranını ortaya koymak olduğu vurgulandı.

Brüt Ücret Ortalaması Dikkat Çekiyor

Erdursun, SGK verilerine göre Türkiye genelindeki 18 milyonu aşkın çalışan için bildirilen brüt maaş tutarının ortalama 47.676 TL olmasının, birçok işletmenin gerçekte daha yüksek maaş ödemesine rağmen primleri asgari ücret üzerinden bildirdiğini gösterdiğini ifade etti. İşverenlerin ücretin bir kısmını bordrodan, kalanını elden ödeme uygulamasının, kısa vadede prim yükünü azaltsa da, uzun vadede hem çalışan hem de işveren için ciddi hukuki ve cezai sonuçlar doğuracağının altını çizdi.

Yargıtay Kararları ve Geriye Dönük Cezalar

Yargıtay kararları uyarınca, işçinin gerçek ücretini SGK'ya eksik bildiren işverenlerin hem kuruma hem de çalışana karşı sorumlu olduğunu belirten Erdursun, işverenleri bekleyen riskleri şöyle özetledi:

  • Geriye Dönük Prim Tahsilatı: Eksik bildirilen primler, geriye dönük 5 yıla kadar gecikme faizi ve idari para cezalarıyla birlikte tahsil edilebilir.

  • Prim Teşviklerinden Mahrumiyet: İşverenler, prim teşviklerinden yararlanma hakkını kaybeder.

  • Çalışan Davaları: Çalışanlar, ileride açacakları davalarda fark prim ve tazminat haklarını talep edebilirler.

Uzman Özgür Erdursun, denetimlerin sadece prim eksikliğini gidermeyi değil, aynı zamanda Türkiye'deki gerçek asgari ücretli oranını tespit etmeyi de hedeflediğini kaydederek, işverenlere "Gerçek ücretleri doğru bildirmek yalnızca yasal bir zorunluluk değil, işletmenizin itibarı ve çalışanınızın geleceği için bir güven sözüdür" uyarısında bulundu. SGK müfettişlerinin, çalışanların kod ve ücret uyumsuzluklarını yakından takip ettiği bildirildi.